Adam Stabrawa, znany również pod pseudonimami „Szałas” oraz „Borowy”, to postać o niezwykle bogatej biografii. Urodził się 25 września 1908 roku w malowniczych Myślenicach, a swoje życie zakończył 22 kwietnia 1991 roku w Vancouver, w Kanadzie. Jako oficer artylerii w ramach II Rzeczypospolitej, Stabrawa odegrał istotną rolę w historii Polski.
W czasie kampanii wrześniowej walczył z prawdziwym oddaniem, pokazując, jak ważna jest poświęcenie dla ojczyzny. Był również członkiem Narodowej Organizacji Wojskowej oraz Armii Krajowej, gdzie zdobył uznanie jako dowódca 1 pułku strzelców podhalańskich AK. Jego heroiczne działania w trakcie II wojny światowej zostały docenione, przyznano mu Order Virtuti Militari, co jest jednym z najwyższych odznaczeń wojskowych w Polsce.
Życiorys
Adam Stabrawa, syn Andrzeja, który zajmował się zarządzaniem podatkami, oraz Heleny z rodziny Klebertów, miał także dwójkę braci – Andrzeja i Władysława oraz siostrę. W 1927 roku zakończył naukę w Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Myślenicach, co otworzyło mu drogę do dalszej kariery wojskowej. Rok później rozpoczął Kurs Szkoły Podchorążych w Oficerskiej Szkole Piechoty w Komorowie, a następnie w 1928 roku przeszedł do Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu.
W dniu 15 sierpnia 1930 roku, na mocy rozkazu Prezydenta RP Ignacego Mościckiego, uzyskał tytuł podporucznika, z uwzględnieniem starszeństwa od tego samego dnia oraz uzyskanej lokaty 71. w korpusie oficerów artylerii, co pozwoliło mu dołączyć do 24 pułku artylerii lekkiej w Jarosławiu. Już 12 marca 1933 roku, awansował na porucznika, a jego lokata wzrosła do 75. w tym korpusie. Kolejny awans na stopień kapitana miała miejsce 19 marca 1939 roku, przyznając mu 89. lokatę w korpusie.
W armii pełnił odpowiedzialną rolę oficera administracyjno-gospodarczego 24 pułku. W trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku, dowodził 9. baterią, uczestnicząc w ważnych przemarszach Armii „Karpaty”, które prowadziły od linii Wisłoki aż do Lwowa. Niestety, 22 września tej samej roku, w wyniku działań wojennych, dostał się do niewoli niemieckiej, z której po trzech dniach zdołał się uwolnić. Po powrocie do Myślenic, musiał ukrywać się jako nieujawniony oficer.
W tym okresie związał się z Narodową Organizacją Wojskową (NOW), operując pod pseudonimem „Szałas”. W maju 1942 roku został mianowany na stanowisko zastępcy komendanta Podokręgu Kraków-Miasto, a w lipcu, po aresztowaniu wcześniejszego komendanta, majora Szweda, przyjął jego obowiązki, formalnie stając się nowym komendantem. Pod jego kierownictwem przeprowadzona została akcja scaleniowa z Armią Krajową, zaplanowana na listopad 1942 roku.
W listopadzie 1943 Stabrawa awansował na majora i objął dowództwo Obwodu Nowy Targ Inspektoratu AK Nowy Sącz, zastępując zdekonspirowanego porucznika Krystyna Więckowskiego, ps. „Zawisza”. W tej roli, jego priorytetem stało się organizowanie i szkolenie oddziałów partyzanckich. Realizował to pomyślnie, korzystając z pozyskanego uzbrojenia, które zdobywano w wyniku ataków na placówki słowackiej straży granicznej.
Po aresztowaniu przez Niemców 27 sierpnia 1944 roku dowódcy Inspektoratu Nowy Sącz, podpułkownika Stanisława Mireckiego „Pocieja”, Stabrawa przejął dowództwo Inspektoratu. 22 września 1944 roku objął kierownictwo utworzonego podczas akcji „Burza” 1 pułku strzelców podhalańskich AK. Pod koniec roku jego oddziały składały się z 1035 żołnierzy, zorganizowanych w cztery bataliony, co stanowiło znaczną siłę w regionie.
W trakcie działań major Stabrawa dążył do utrzymania poprawnych relacji z innymi grupami partyzanckimi, między innymi z Batalionami Chłopskimi, co bywało problematyczne, zwłaszcza po tragicznej śmierci dowódcy tych jednostek, Kazimierza Wątróbskiego. 13 grudnia 1944 roku, w niewyjaśnionych okolicznościach, samochód Stabrawy został ostrzelany, powodując rany, które uniemożliwiły mu powrót do oddziału przez kolejne miesiące.
Od 19 stycznia 1945 roku major Stabrawa zadecydował o demobilizacji swoich żołnierzy. W obliczu zagrożenia aresztowaniem ukrywał się w Krakowie, między innymi w klasztorze augustianów. Do lipca 1945 roku zajmował się likwidacją nowosądeckiego Inspektoratu. W tym czasie awansowano go do stopnia podpułkownika, przyznano też Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari.
30 sierpnia 1945 roku, w towarzystwie grupy oficerów, nielegalnie przekroczył granicę, przedostając się do Włoch, gdzie wstąpił do 2 Korpusu, z ograniczeniem obowiązków do stopnia majora w 7 pułku artylerii konnej. Dodatkowo, w 1945 roku, został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Następnie, w dniu 31 stycznia 1949 roku, zdemobilizowany, emigrował najpierw do Wielkiej Brytanii, a następnie, na zaproszenie Huberta Brooksa, do Kanady, gdzie uruchomił własne przedsiębiorstwo. 10 listopada 1990 roku, Prezydent RP na uchodźstwie mianował go na stopień podpułkownika. Adam Stabrawa zmarł 22 kwietnia 1991 roku, a jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na cmentarzu w Myślenicach.
W 2020 roku pośmiertnie odznaczono go Krzyżem z Mieczami Orderu Krzyża Niepodległości, co stanowi symbol jego życia i poświęcenia w walce o wolność.
Przypisy
- M.P. z 2021 r. poz. 85
- Rybka i Stepan 2006, s. 741.
- Rybka i Stepan 2006, s. 182.
- Dz. Pers. MSWojsk., Nr 3 z 14.03.1933 r., s. 53.
- Dz. Pers. MSWojsk., Nr 13 z 15.08.1930 r., s. 276.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Stanisław Gierka | Krzysztof Grodzicki (cichociemny) | Mieczysław Kominkowski | Henryk Kubiczek | Kazimierz Południowski | Leopold Rzykowski | Aleksander KominkowskiOceń: Adam Stabrawa